Er was eens… Zo beginnen veel sprookjes en ik weet niet hoe het met jou zit, maar ik ben gelijk nieuwsgierig. Wat was er, wat gaat er gebeuren? Met een verhaal kun je niet alleen fictie vertellen, maar kun je ook iemand meenemen in een denkproces. En doordat het een verhaal is, is dat leuker dan wanneer het alleen droge feiten zouden zijn.
Sprookje = moraal = leren
Vermoedelijk heeft het ermee te maken dat ons brein heel lang getraind is om verhalen te onthouden en opnieuw te kunnen vertellen. Ook als het gaat om leren. Want die sprookjes zijn natuurlijk niet alleen maar verhaaltjes (hoewel ik de meeste sprookjes van Grimm nogal eng vind en de meeste slecht afliepen) maar dragen ook een kern van een moralistische boodschap in zich. Je kunt er iets van leren …
Metafoor
Er zijn diverse boeken waarin lessen geleerd worden aan de hand van een verhaal. Denk maar aan Wie heeft mijn kaas gepikt van Spencer Johnson of Onze ijsberg smelt van John Kotter. In het verhaal leert de hoofdpersoon lessen die door de lezer kunnen worden vertaald naar de eigen situatie. Wie heeft mijn kaas gepikt gaat eigenlijk niet over kaas. Kaas staat als metafoor voor verandering en de hoofdpersonen gaan daar op een verschillende en meer of minder competente manier mee om.
Spanning en sensatie
Hoe kun je een verhaal inzetten voor het leereffect? In het klein doen we dat vaak al, denk maar aan casussen die je toevoegt aan de lesstof. Door een groter verhaal te gebruiken waarin je de gehele lesstof vat, bereik je meer. Met casuistiek vergroot je de herkenbaarheid van de situatie voor de cursist. Door er bovendien een beetje suspense aan toe te voegen doordat er ‘iets’ fout gaat, betrek je het emotionele brein beter bij het onderwerp. Zo heb je de aandacht van het brein en is je leereffect groter.
Verhaal = makkelijker na te vertellen
Als je een verhaal maakt dat past bij de situatie en je kunt daarin beeldend en vertellend herkenbare metaforen meenemen, dan maak je dat jouw verhaal voor de cursist makkelijker ‘na te vertellen’ is. Het brein is er immers op getraind om verhalen na te vertellen. Wij mensen vertellen elkaar  al veel langer verhalen dan dat we schrijven.
Niet alles rozengeur en maneschijn
Door een verhaal te gebruiken als kapstok voor de lesstof, creëer je meer betrokkenheid van de deelnemers. En dat kan een mooi pluspunt zijn in online modules, die best wel een beetje jus kunnen gebruiken. Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Daarom 3 tips.
Tip 1: This is not for kids
Niet iedereen is even gecharmeerd van een verhaal als lesstof; mijn ervaring is dat er een klein groepje deelnemers het ervaart als kinderachtig. Check dus vooraf bij een testclubje hoe jouw doelgroep ertegenaan kijkt.
Tip 2: Geloof je het zelf?
Zorg dat je een verhaal gebruikt waar je helemaal achterstaat en waarvan je alle metaforen begrijpt. Ik heb zelf bij een klassikale bijeenkomst een trainer een verhaal zien vertellen en uitbeelden dat zijzelf niet geloofde. Het ging over trainen en de goede mix vinden van ingrediënten. Als verhaal maakte ze live tijdens de training een koekjesbeslag, compleet met eieren en meel. Het liep falikant mis omdat ze het niet overtuigend vertelde en zelf niet helder had wat haar punt was. Werk dus je verhaal en de verhaallijnen goed uit en breng het met overtuiging.
Tip 3: You may now KISS the bride
Met een verhaal kun je heerlijk uitweiden en alle ins en outs behandelen. Doe dat niet, keep it smart and simple (KISS). Anders ben je de ene helft van de deelnemers kwijt omdat ze de draad kwijt zijn en de andere helft omdat ze los zijn gegaan op het verhalende aspect en de les totaal uit het oog zijn verloren.
En jij, gebruik verhalen in jouw online lesmateriaal? Ik ben benieuwd naar je reactie!
Artikel geschreven door:
Hedwig Schlötjes-Belle
Hedwig Schlötjes is de gedreven oprichter van E-learning Made Easy. Door haar jarenlange ervaring in de zorg en als trainer, was zij van mening dat er in de zorg e-learning nodig is die uitgaat van de dagelijkse praktijk en leerbehoefte van de medewerkers. In 2018 werd de Leren=Leuk Academie gelanceerd, met daarin een complete leerlijn voor elk functieniveau. Benieuwd geworden? Kom hier meer te weten over Hedwig en haar team.
