Stand van zaken
De Wet Zorg en dwang is per 1 januari 2020 in werking getreden. Doelgroep van de wet is zorgvragers met dementie of een gelijkgestelde aandoening (en mensen met een verstandelijke beperking, deze vallen buiten de scope van deze notitie).
Doel van de wet is dat:
- er minder onvrijwillige zorg is
- er vanuit de zorgvrager gekeken wordt wat de minst slechte keuze is als onvrijwillige zorg nodig is
- een zorgvrager met dementie langer thuis kan blijven wonen omdat onvrijwillige zorg mogelijk is overal waar professionele zorg wordt geleverd
Uitgangspunten van de wet zijn:
- Onvrijwillige zorg kan uitsluitend worden ingezet wordt als het echt niet anders kan (Nee, tenzij)
- multidisciplinair overlegd moet worden als er sprake is van onvrijwillige zorg
- er de verplichting is om steeds te blijven kijken: is deze onvrijwillige zorg nog nodig
Onvrijwillige zorg: geen verplichting
Het is niet verplicht om onvrijwillige zorg te leveren en die verplichting kan ook niet worden opgelegd aan een zorgorganisatie.
Maar: als een organisatie onvrijwillige zorg levert (als geheel of als team of als locatie) dan moeten de kaders vanuit de wet wel worden ingevuld. Denk aan toezicht, denk aan toetsing door een arts bij specifieke vormen van dwangzorg.
Openstaande vraagstukken Wet zorg en dwang extramuraal
- Onduidelijkheid wie de rol van arts vervult: beroepsvereniging LHV heeft aangegeven dat huisartsen zich niet bekwaam voelen om de rol van arts inzake de Wzd op zich te nemen. De specialist ouderengeneeskunde, psychiater of psycholoog zouden hiervoor wel bekwaam zijn. Uit de praktijk blijkt dat individuele huisartsen meestal bereid zijn om mee te werken.
Meer algemeen geldt dat een arts bij 3 van de 9 vormen van onvrijwillige zorg zijn goedkeuring moet verlenen. - Toezicht: dit gaat over veiligheid van zorgvrager en medewerker. Hoe garandeer je dat een zorgvrager niet is overgeleverd aan medewerkers die grensoverschrijdend zijn. Hoe zorg je dat de zorgvrager die onvrijwillige zorg ontvangt, veilig is? En hoe zorg je dat medewerkers veilig zijn als een zorgvrager verzet heeft en dit (fysiek en of verbaal) uit?
MDO = sociaal wijkteam?
Een van de vereisten uit de wet is bij sprake mogelijk onvrijwillige zorg, dat dit multidisciplinair besproken wordt. In de thuiszorg is vaak geen MDO zoals in het verpleeghuis, maar wel een sociaal wijkteam. Nadeel is dat intramuraal de zorgvrager die mogelijk onvrijwillige zorg nodig heeft, bij de meeste deelnemers van het MDO bekend is; dit is in het sociale wijkteam meestal niet zo. Dan kun je ook aansluiten bij een bestaand multidisciplinair overleg (denk aan overleg huisarts/POH) of per situatie een MDO samenstellen met andere betrokken zorgprofessionals.
Opties:
- sociaal wijkteam
- ander regulier, bestaand multidisciplinair overleg
- multidisciplinair overleg per casus
Toezicht
Bij ambulante zorg moet toezicht geregeld zijn. Er moet toezicht zijn zodat ontsporende medewerkers geen kans krijgen. In professionele zorgorganisaties is dit afgedicht met alle kwaliteitsnormen en normen rond de Wkkgz.
Daarnaast wordt toezicht gevraagd zodat de situatie veilig is en blijft voor zorgvrager, medewerkers en anderen zoals mantelzorgers. Dit is een risico inventarisatie die gemaakt moet worden voor elke keer dat onvrijwillige zorg wordt opgelegd. Per situatie moet gekeken worden of het verantwoord is dat de zorgvrager thuis blijft, welk toezicht gewenst is of dat toch een (gedwongen) opname nodig is.
Wat te doen nu nog niet alles duidelijk is?
Thuiszorgaanbieders voelen de druk dat ze ‘wat moeten’ met de Wzd. Medewerkers vragen ernaar. Er komen zorgvragers en/of mantelzorgers met vragen. Wat is dan verstandig? Van de meeste thuiszorgorganisaties begrijpen we dat zij kiezen om voorlopig geen onvrijwillige zorg te bieden. Maar: medewerkers moeten ook dan op de hoogte zijn van de wet en snappen waar het om gaat. En dan is de e–learning heel handig. Daarin krijgt de cursist stap voor stap alle begrippen aangereikt.
Medewerkers scholen
Hoewel nog niet alles duidelijk is, zijn de belangrijkste kaders van de wet helder. Onvrijwillige zorg mag pas als laatste optie worden ingezet, er wordt dus altijd eerst ingezet op alternatieven zoeken.
Het is belangrijk dat medewerkers vertrouwd raken met de terminologie van de wet en voor hun functie weten wat hun taak is bij onvrijwillige zorg.
En dat is precies wat centraal staat in de e-learning van CME-Online.
E-learning Wzd extramuraal
Bij ons is er voor elke doelgroep in de ouderenzorg een passende e-learning Wet zorg en dwang.
In overleg met partners uit de thuiszorg passen we de e-learning voor de Wet zorg en dwang voor zorgverantwoordelijken aan de extramurale setting. Deze is vanaf november 2021 beschikbaar. De wijzigingen ten gevolge van de reparatiewetten zijn hierin ook meegenomen. Cursisten kunnen de e–learning als altijd volgen in onze eigen leeromgeving. En heeft de organisatie een eigen leeromgeving, dan kan dat via LTI.
