Vanaf 1 januari 2020 is de nieuwe Wet zorg en dwang ingegaan. 2020 is een overgangsjaar waarin organisaties hun werkprocessen kunnen aanpassen. Actiz en de VGN hebben elk op hun eigen website aangekondigd hun eigen route hierin te volgen; om het makkelijk te houden zijn ze het op onderdelen dan net weer oneens. Het kon dus nog wel eens een verhit jaar worden als het gaat om de Wet zorg en dwang gaat.
Hoe zit dat met de Wet zorg en dwang in de thuiszorg?
Met ingang van de nieuwe wet mag dwang onder voorwaarden ook plaatsvinden in bijvoorbeeld de thuissituatie of de dagbesteding. Maar, mag je dan aan zorgvragers in de thuiszorg onvrijwillige zorg geven? Ja, in principe wel, maar dan moeten aan de juiste randvoorwaarden worden voldaan. Waar zitten de belangrijkste knelpunten?
Download gratis het overzichtsartikel in Word
Zorg vanwege dementie of verstandelijke beperking
De Wzd geldt voor zorgvrager met een diagnose dementie of een verstandelijke beperking die zorg krijgen vanwege die dementie of verstandelijke beperking. Grofweg gezegd: als een zorgvrager zorg krijgt vanwege een gebroken heup, dan valt deze ook met diagnose dementie niet onder de Wzd.
In het verpleeghuis wordt al sinds jaar en dag indicaties gesteld op basis van zorgprofielen. Een zorgvrager met een ZP5 of ZP7 valt automatisch in de categorie zorgvragers voor wie de Wzd geldt. In de thuiszorg is dat niet gebruikelijk. En voor veel zorgvragers die wel degelijk zorg krijgen vanwege hun dementie, staat dit niet zo in hun indicatie. En als het niet in de indicatie staat, dan valt de zorgvrager niet onder de Wzd.
Geen BOPZ aanmerking, WEL registratie
Onder de BOPZ mochten alleen vrijheidsbeperkende maatregels genomen worden in locaties met een BOPZ aanmerking. Hiervoor kwam de locatie pas in aanmerking nadat deze aantoonbaar had voldaan aan de eisen.
Met de Wet zorg en dwang is deze procedure vervallen. Een locatie of, in het geval van thuiszorg, een team moet opgenomen zijn in het locatieregister Wet zorg en dwang. De zorgorganisatie die een locatie of team hier aanmeldt, moet wel voldoen aan de vereisten van de wet. Probleem van dit locatieregister is dat er thuiszorgorganisaties zijn met honderden teams. Om die allemaal aan te melden in het locatieregister is best een werk. En ook niet per 1 januari 2020 al gereed.
Huisarts wil geen rol in Wet zorg en dwang in de thuiszorg
Bij de Wzd stelt een zorgverantwoordelijke het zorgplan op. Zij is ook degene die het stappenplan in werking kan zetten om te onderzoeken of onvrijwillige zorg nodig is. In de thuiszorg stelt de wijkverpleegkundige het zorgplan op, dus de wijkverpleegkundige kan de rol van zorgverantwoordelijke prima vervullen.
Een andere betrokkene in de Wzd is de Wzd-functionaris oftwel de Wzd-f. In de verpleeghuissetting is dit de specialist ouderengeneeskunde. In de thuiszorg zou de huisarts deze rol gaan vervullen; maar huisartsen hebben aangegeven dat zij hiervoor niet bekwaam zijn en hebben bedankt voor de rol. Wie in de thuiszorg dan de Wzd-f gaat vervullen is nog onduidelijk. Om over te gaan tot onvrijwillige zorg, heb je het advies van de Wzd-f nodig. Wie gaat dat doen als de huisarts het niet doet? Huisartsen vinden zelf dat ze niet geschikt zijn, maar vinden wel dat deze rol vervuld moet worden door iemand met een artsenachtergrond, terwijl in de Wzd ook ruimte is om dit door niet-artsen in te vullen. Wordt dus vervolgd.
Stappenplan Wzd in MDO bespreken
In het verpleeghuis met BOPZ-aanmerking is de werkwijze richting onvrijwillige zorg via een MDO al langere tijd gebruikelijk. Omdat onvrijwillige zorg tot 1 januari in de thuiszorg niet mocht, zullen de werkprocessen hierop nog moeten worden aangepast. Dat is niet van de ene op de andere dag ingeregeld. Bij Wzd in de thuissituatie moet immers ook steeds worden bekeken en in het zorgplan worden vastgelegd hoe en door wie er toezicht gehouden wordt als er onvrijwillige zorg wordt gegeven en hoeveel personen aanwezig moeten zijn als er onvrijwillige zorg wordt gegeven.
PGB en Wzd?
Bij een PGB beslist de zorgvrager welke zorgverlener(s) hij inhuurt. Vaak zal dit in een thuissituatie zijn en dan spelen alle bovengenoemde problemen een rol. Individuele zzp-ers staan niet in het locatieregister en kunnen dus als zelfstandige geen onvrijwillige zorg leveren. Bij inhuur via een organisatie is het belangrijk om per organisatie en per locatie goed op de hoogte te zijn wat daar de afspraken zijn rond de Wzd. Bij kleinschalige woonvoorziening die leveren via PGB geldt net als voor zorgorganisaties dat zij onvrijwillige zorg mogen leveren als ze voldoen aan de randvoorwaarden en zich hebben ingeschreven in het locatieregister.
Download gratis het overzichtsartikel in WordScholing Wet zorg en dwang zorgverantwoordelijken
De nieuwe Wet zorg en dwang is een complex vraagstuk waar veel zorgmedewerkers mee aan de slag moeten. Juist omdat de wet bepaalt dat onvrijwillige zorg in bijzondere situaties mag worden toegepast bij alle zorgvragers die zorg krijgen vanwege hun dementie of verstandelijke beperking.
In onze e-learning over de Wet zorg en dwang gaan cursisten aan de slag met de theorie en met veel oefensituaties. Want wanneer valt een zorgvrager eigenlijk onder de wet? En wanneer niet? Maar ook: wat is eigenlijk onvrijwillige zorg en wat is verzet? Deze e-learning is ontwikkeld voor zorgverantwoordelijken, dus medewerkers vanaf niveau 3.
Basiscursus Wet zorg en dwang voor helpenden en anderen
Inmiddels is er ook een basiscursus Wet zorg en dwang voor medewerkers vanaf niveau 1 en 2 en bijvoorbeeld ook voor restaurantmedewerkers, activiteitenbegeleiders.
Meer weten? Vraag de brochure aan.
Stuur me de brochure
Artikel geschreven door:
Hedwig Schlötjes-Belle
Hedwig Schlötjes is de gedreven oprichter van E-learning Made Easy. Door haar jarenlange ervaring in de zorg en als trainer, was zij van mening dat er in de zorg e-learning nodig is die uitgaat van de dagelijkse praktijk en leerbehoefte van de medewerkers. In 2018 werd de Leren=Leuk Academie gelanceerd, met daarin een complete leerlijn voor elk functieniveau. Benieuwd geworden? Kom hier meer te weten over Hedwig en haar team.
