“Meneer Huls is gewoon een beetje depri”
Meneer Huls heeft al veel ingeleverd. Hij moest de boerderij verkopen, verhuisde noodgedwongen naar een kleine aanleunwoning in het dorp en hij verzorgde zijn dementerende vrouw tot aan haar dood.
“Logisch dat hij wat sombert”, zegt de EVV’er, “dat hoort erbij als je 86 bent.”
Maar somberheid op hoge leeftijd is helemaal niet zo vanzelfsprekend. Zelfs niet als je al van alles hebt meegemaakt. Want als negatieve gevoelens het dagelijks leven bepalen, kan er sprake zijn van depressie.
Hoe zou het zijn als jij de signalen tijdig herkent? En dat jij je zorgvragers kunt helpen in hun herstel?
Depressie bij ouderen: de cijfers
Schrik niet, maar depressie bij ouderen komt behoorlijk vaak voor. Ongeveer 2-3% lijdt aan een ernstige depressie, en 15-20% lijdt aan een lichte depressie. Ook goed om te weten: ongeveer 30% van de zelfdodingen wordt gedaan door mensen van 60 jaar en ouder.
De oorzaken van depressie op latere leeftijd
Een depressie is nooit een op zichzelf staande aandoening, maar is het gevolg van een combinatie van verschillende factoren.
- Gebruik van medicijnen, hormonen, alcohol en drugs kunnen een depressie uitlokken.
- Sommige ziekten werken een depressie in de hand, zoals een beroerte, hart- en vaatziekten, ziekte van Parkinson, diabetes en schildklier- en bijnierschorsafwijkingen. En dat gaat vaak 2 kanten op: door de ziekte verliest iemand zijn mogelijkheden en dus zijn onafhankelijkheid, en de medicijnen tegen de ziekte kunnen depressieve gevoelens aanwakkeren.
- Verdrietige en schokkende gebeurtenissen zijn ook een risicofactor. Misschien denk je nu aan het overlijden van een partner. Maar de verhuizing naar een verzorgings- of verpleeghuis wordt ook vaak als heel ingrijpend ervaren.
- Persoonlijke eigenschappen spelen een belangrijke rol. Zoekt iemand hulp? Praat zij of hij erover? Kan de zorgvrager steun aanvaarden of is het een eenzame worsteling?
De kenmerken van depressie bij ouderen
Bij ouderen ziet een depressie er anders uit dan op jongere leeftijd. Een depressie op jongere leeftijd uit zich door extreme somberheid en leegte. Een depressie op hoge leeftijd uit zich onder meer in lusteloosheid, vergeetachtigheid, somberheid, weinig energie en prikkelbaarheid.
Veel ouderen en zorgverleners zien de symptomen als vanzelfsprekend bijproduct van de levensfase: de gezondheid gaat achteruit, mensen hebben al veel meegemaakt en ze hebben dierbaren verloren.
Maar depressie hoort bij geen enkele leeftijd. Het is een serieuze aandoening waar je alert op moet zijn als zorgverlener.
Behandeling en benadering
Depressies zijn er in allerlei soorten en maten. Soms helpt medicatie, soms helpen gesprekken met een psycholoog. Er zijn therapiegroepen voor ouderen waarin lotgenotencontact belangrijk is. Mindfulness kan een optie zijn, net zoals meer bewegen en naar buiten gaan. En plezierige activiteiten hebben een bewezen positief effect
Wat kun jij doen als zorgverlener?
Wat je niet doet: allerlei voorbeelden opsommen waarom het leven zo mooi is. Iemand met een depressie doet zelf al enorm zijn best om de zonnige kant te vinden. Je helpt ‘m niet met jouw extra vrolijke houding.
Wat doe je wel?
- Bied een luisterend oor en toon interesse.
- Stel een vraag als: “Ik merk dat u veranderd bent, en daar maak ik me zorgen over. U lijkt tegenwoordig zo verdrietig. Wat is er aan de hand?”
- Probeer iemand te activeren voor een wandelingetje of een boodschap.
- Denk na over verlieservaringen, zoals de verhuizing naar een zorgcentrum of het inschakelen van thuiszorg. Hoe kan jij die stap kleiner maken?
- Heb je het idee dat de zorgvrager steeds meer wegglijdt in de depressie? Overleg dan met hem of haar voor bijvoorbeeld een gesprek met de huisarts of (en dat kan ook anoniem) naar Korrelatie. Heb je de indruk dat iemand denkt aan zelfdoding, dan is er 113online. En wist je dat spreken over zelfdoding niet aanzet tot suïcide, maar opluchting geeft?
- Bespreek het onderwerp in je team. Zijn er zorgvragers die een depressie doormaken, wie lopen er een hoog risico, weten alle collega’s wanneer je contact opneemt met de huisarts of Korrelatie?
Kortom: verstevig het vangnet
Depressie bij ouderen wordt vaak niet herkend. Jij kunt ervoor zorgen dat ze de zorg en hulp krijgen die ze nodig hebben, zodat het zwarte gat niet oneindig diep wordt.
Meer weten?
CME-Online heeft diverse interessante cursussen waar dit onderwerp aan bod komt.
Omgaan met depressie voor de Zorghulp en de Helpende Zorg en Welzijn
Omgaan met depressie voor de Verzorgende en Verpleegkundige
Eén reactie
Ik wist niet dat depressies bij ouderen zoveel voorkomen! Heel verontrustend, en ook dat het minder goed herkent wordt. Zo gaan ouderen misschien minder snel naar een psycholoog terwijl dit soms wel echt noodzakelijk is als je je depressief voelt. Dit lijkt me belangrijke informatie voor bijvoorbeeld zorgmedewerkers of verplegers, zij kunnen dit probleem misschien signaleren.